Belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri itibariyle kökenin bulunduğu bir yöre, alan, bölge ve ülke ile özdeşleşmiş bir ürünü gösteren işarettir.
Coğrafi işaret tescili için;
• Coğrafi sınırları belirlenmiş bir alan ve
• Bu alana ait doğal ve beşeri unsurlardan kaynaklanan bir ürün olmalıdır.
Ürünün üretim, işlenmesi ve diğer işlemlerinin;
1. Tamamı bu alanda gerçekleşiyorsa MENŞE ADI
(Eskişehir Lületaşı, Antep Fıstığı, Ege pamuğu )
2. En az biri bu alanda gerçekleşiyorsa MAHREÇ İŞARETİ olarak adlandırılır.
(Damal bebeği, Bozdağ Kestane Şekeri)
COĞRAFİ İŞARETLERİN TESCİL EDİLMESİNDEKİ KORUMANIN TEMEL AMACI
• Belirli bir coğrafyadan kaynaklanması nedeniyle, belirli nitelikleriyle ün kazanmış ürünlerin “gerçek üreticileri” adına kayıt altına alınması ve bu sayede bölgesel kalkınmanın da desteklenmesi
• Tüketici bazında beklenen ve istenen kalitenin sürdürülebilirliğinin garanti edilmesi
• Ortak bir mülkiyet hakkı ve bu hakkın sanki bir lisans hakkı verir gibi, sözleşme yapılarak diğer üreticilere verilmesinin söz konusunun olmaması ve
• Tescil ettirene “rakip engelleme” veya “piyasa hâkimiyeti kurma” hakkının verilmemesidir.
TÜRKİYEDE COĞRAFİ İŞARET KORUMASI
Coğrafi işaretlerin korunması, 6769 sayılı Kanun çerçevesinde korunmaktadır.
BAŞVURU YAPMA HAKKINA SAHİP KİŞİLER
• Ürünün üreticisi olan gerçek veya tüzel kişiler
• Tüketici dernekleri
• Konu ve coğrafi yöre ile ilgili kamu kuruluşları
• Türkiye’de ikametgâhı olan ve sınai/ticari faaliyette bulunan kişiler
• Paris Sözleşmesi ve Dünya Ticaret Örgütünü (DTÖ) kuran anlaşma hükümleri dâhilinde başvuru hakkına sahip kişiler
• Karşılıklı ilkesi uyarınca Türkiye Cumhuriyeti uyruğundaki kişilere coğrafi işaret korunması hakkı tanıyan devletlerin uyruğundaki kişiler
KORUMA KAPSAMINDAKİ ÜRÜNLER
• Doğal ürünler
• Tarım, maden ve el sanatları ürünleri
• Mevzuatta belirtilen şartları taşıyan sanayi ürünleri
BAŞVURU YAPMAK İÇİN GEREKLİ BİLGİ VE BELGELER
• Başvuru sahibi bilgiler
• Ürünün adı
• Ürünün ayırt edici özellikleri
• Üretim alanı
• Menşe adı ya da mahreç işareti olduğunu kanıtlayan bilgiler
• Denetim sistemi
• Coğrafi işaret kullanım bilgileri (markalama, etiketleme, işaretleme)
• Başvuru ücreti
COĞRAFİ İŞARETİN TESCİLİ İÇİN TÜRK PATENT ENSTÜTÜSÜNE BAŞVURUSU YAPILMASI GEREKMEKTEDİR. TEK YETKİLİ KURUM, TÜRK PATENT ENSTİTÜSÜDÜR.
COĞRAFİ İŞARETİN TESCİL SÜRECİ
Türk Patent Enstitüsü kayıtlarına girdikten sonra, gerekli ön incelemeler yapılır. Ön incelemede herhangi bir eksiklik olmaması halinde, Coğrafi İşaret ve Geleneksel Ürün Bülteninde yayınlanır. Yayın süreci üç aydır. Üç aylık ilan sürecinde herhangi bir itiraz gelmemesi durumunda, tescil edilir. İtiraz gelmesi halinde itiraz gerekçelerine göre, başvuru ret olur veya yapılan itiraz ret edilerek başvuru tesciline karar verilir.
Türkiye’de tescil edilen bir coğrafi işaret sadece Türkiye sınırları içinde geçerlidir. Yurtdışında başvuru yapmak için, herhangi bir ülkenin kendi mevzuatına göre başvurunun yapılması gerekmektedir.
COĞRAFİ İŞARETE TECAVÜZ HALİNDE CEZALAR
• Hapis cezası
• Para cezası
• Bir yıldan az olmamak kaydıyla işyerinin kapatılması ve bu süre kadar ticaretten men cezaları uygulanmaktadır.